เห็ดแครง เป็นเห็ดที่มีการพูดถึงอย่างกว้างขวางในขณะนี้ เพราะเป็นเห็ดที่ผ่านงานวิจัยว่า มีคุณสมบัติเส้นใยโปรตีนที่สูง กว่า แหล่งโปรตีนจากพืชชนิดอื่นๆ รวมถึงแหล่งโปรตีนจากถั่วเหลืองที่นิยมใช้กันมาช้านาน กำลังจะถูกแทนที่ด้วยเห็ดแครง เพราะให้โปรตีนที่สูงกว่ามาก อย่างไรก็ดี ปัญหาที่ผ่านมาของเห็ดแครง เนื่องจากเป็นเห็ดที่พบได้ในป่า รสชาติก็เลยจะติดขม และมีกลิ่นที่แรง ทำให้ไม่นิยมการนำมาแปรรูปทำอาหาร
เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่ทางเลือกใหม่ ของเกษตรกร
ด้วยเหตุนี้ เอง เกษตรกรผู้ที่ต้องการสร้างรายได้จากการเพาะเห็ดแครง ได้นำปัญหาดังกล่าวมาขอคำปรึกษาจากทีมวิจัยสวทช. โดยทางสวทช.มอบหมายให้ คณะวิจัยทีมปฏิสัมพันธ์ของจุลินทรีย์ทางการเกษตร ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ทำการศึกษาพัฒนาและวิจัย จนได้เห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่
เมื่อเร็วๆนี้ ทางไบโอเทค สวทช. ได้เปิดตัวการพัฒนาเห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่ ภายใต้โครงการ “การประเมินลักษณะทางพันธุกรรมและลักษณะปรากฏทางกายภาพ และการปรับปรุงสายพันธุ์เห็ดแครงเพื่อสร้างสายพันธุ์ลูกผสมที่ดีและมีความคงตัวทางพันธุกรรม”
โดยได้เห็ดแครงสายพันธุ์ลูกผสมใหม่ที่มีความโดดเด่นและคงตัวทางพันธุกรรมสูง มีคุณภาพตามความต้องการของตลาดทั้งในด้านผลผลิตสูง ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี ออกดอกเร็ว ขนาดและสีตรงกับความต้องการตลาด รวมถึงมีคุณสมบัติของสารสำคัญที่ดีและมีคุณค่าทางโภชนาการ ตอบโจทย์ผู้บริโภคที่ใส่ใจสุขภาพ และจะเป็นก้าวสำคัญที่ช่วยยกระดับศักยภาพของเกษตรกรผู้เพาะเห็ดไทย
ทั้งนี้ ผลการวิจัย และพัฒนาเห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่ได้ถูกนำมาทดลองในฟาร์มของเกษตรกรแล้ว หนึ่งรายที่ศูนย์รวมเห็ดบ้านอรัญญิก บนถนนพุทธมณฑลสาย 4 จังหวัดนครปฐม ซึ่งผลการทดลองที่ฟาร์มเพาะเห็ดบ้านอรัญญิกในโรงเรือน เป็นไปได้ด้วยดี มีผลผลิตเห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่ล็อตแรกออกมาแบบสมบูรณ์ และให้ผลผลิตที่ดีมาก และเตรียมต่อยอดให้กับเกษตรกรที่สนใจต่อไปในอนาคต รองรับความต้องการแหล่งโปรตีนทางเลือก และอาหารเพื่อสุขภาพที่กำลังมาแรงในขณะนี้
สวนเห็ดบ้านอรัญญิกฟาร์มทดลองเห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่
นายบุญโชค ไทยทัตกุล เกษตรกรผู้เชี่ยวชาญและเจ้าของศูนย์รวมสวนเห็ดบ้านอรัญญิก ซึ่งเป็นศูนย์เรียนรู้และเพาะเห็ดครบวงจร กล่าวว่า การนำเห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่ที่พัฒนาโดยไบโอเทค มาขยายผลในโรงเรือนจริง ที่ฟาร์มเห็ดอรัญญิกเป็นไปได้ด้วยดี เห็ดออกผลผลิตสมบูรณ์ โดยสิ่งสำคัญในการเพาะเห็ดแครง คือ การรักษาความชื้นสัมพัทธ์ในอากาศให้สูงตลอดเวลา ซึ่งทำได้โดยการพ่นหมอกและรดน้ำถี่ ๆ ทำให้สามารถเพาะเห็ดได้ตลอดทั้งปี และผลลัพธ์การเพาะเห็ดแครงสายพันธุ์ใหม่น่าพอใจ เพราะให้ผลผลิตสูง ออกดอกเร็ว รสชาติดี ดอกใหญ่ และสามารถเก็บเกี่ยวได้ถึง 3 รุ่น ช่วยลดต้นทุนและเพิ่มกำไรให้เกษตรกรได้เป็นอย่างดี และในฐานะตนเองเป็นแพทย์แผนโบราณด้วย อยากย้ำว่าเห็ดเป็น “อาหารที่ดี” ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ไม่ต่างจาก “หมอที่ดี” และ “ยาที่ดี” ที่จำเป็นต่อสุขภาพ
ในส่วนราคาเห็ดแครง ที่จำหน่ายกันอยู่ในขณะนี้ ประมาณ กิโลกรัมละ 300-400 บาท สำหรับเห็ดสด แต่ถ้าเป็นเห็ดแห้ง ขายอยู่ที่กิโลกรัมละ 1,000-1,200 บาท เห็ดแครงที่ได้ตอนนี้ นำไปใช้แทนแหล่งโปรตีนจากถั่ว เพลนท์เบส เพราะให้โปรตีนที่สูงกว่า
เหมาะเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกใหม่
ด้าน นายขวัญทอง ชุมนุมพร ผู้ผลิตอาหารแพลนต์เบส ให้มุมมองในฐานะผู้ประกอบการว่า เห็ดแครงมีศักยภาพสูงในการเป็นวัตถุดิบหลักสำหรับอาหารโปรตีนทางเลือก ด้วยปริมาณโปรตีนที่สูงกว่าเห็ดทั่วไปและสารอาหารครบครัน ทางผู้ผลิตได้นำเห็ดแครงร่วมกับเห็ดนางรมและเห็ดมิลค์กี้ มาพัฒนาเป็น “เนื้อหมูบดจากพืช” ที่มีเนื้อสัมผัสและคุณค่าทางโภชนาการใกล้เคียงเนื้อสัตว์จริง
นอกจากนี้ยังต่อยอดสู่เมนูอาหารและแพลนต์เบสหลากหลาย เช่น หอดทอดเห็ดแครง ผัดกะเพราเห็ดแครง คั่วกลิ้งเห็ดแครง หมูปิ้ง แหนม เบอร์เกอร์ รวมถึงอาหารแช่แข็ง เพื่อตอบโจทย์ผู้บริโภคที่ใส่ใจสุขภาพ และเป็นการเพิ่มมูลค่าให้เห็ดไทย เปิดโอกาสทางการตลาดใหม่ ๆ ในฐานะโปรตีนทางเลือกที่อร่อยและดีต่อสุขภาพ
รวบรวมเห็ดแครง 121 สายพันธุ์จากป่ามาศึกษา
ดร.อัมพวา ปินเรือน นักวิจัยทีมวิจัยปฏิสัมพันธ์ของจุลินทรีย์ทางการเกษตร ไบโอเทค สวทช. กล่าวว่า โครงการ “การประเมินลักษณะทางพันธุกรรมและลักษณะปรากฏทางกายภาพ และการปรับปรุงสายพันธุ์เห็ดแครงเพื่อสร้างสายพันธุ์ลูกผสมที่ดีและมีความคงตัวทางพันธุกรรม” ได้เริ่มจากการรวบรวมเห็ดแครง 121 สายพันธุ์จากป่าชุมชนและสวนเกษตรกรทั่วประเทศ เพื่อศึกษาลักษณะการออกดอก
โดยคณะวิจัยได้นำสายพันธุ์เหล่านั้นมาใช้เทคนิคแยกสปอร์เดี่ยว (Single Spore Isolation) เพื่อคัดเลือกสายพันธุ์เด่นที่มีลักษณะน่าสนใจ เช่น ดอกสวย สีขาวน่าทาน ไม่เหนียว กลิ่นหอมอ่อน ๆ ไม่มีกลิ่นเห็ดแรง จากนั้นจึงนำมาผสมพันธุ์ (Breeding) เพื่อสร้างสายพันธุ์ลูกผสมที่ดีที่สุด ซึ่งเห็ดแครงสายพันธุ์ลูกผสมที่ได้มีลักษณะโดดเด่นคือ ดอกมีขนาดใหญ่ กอสวยงาม สีขาวนวล กลิ่นอ่อนจนแทบไม่มีกลิ่นเห็ด รสชาติดีไม่ติดขม (เมื่อชิมดอกสด) และมีขนาดดอกสม่ำเสมอ
ผลผลิตดีกว่า กลิ่นอ่อนกว่า สายพันธุ์เดิม และรสชาติไม่ขม
ผลการเปรียบเทียบกับสายพันธุ์การค้า พบว่าเห็ดแครงลูกผสมใหม่นี้ให้ผลผลิตสูงกว่า ออกดอกเร็วกว่า ดอกขนาดใหญ่กว่า สีอ่อนกว่า กอใหญ่กว่า รสชาติดีกว่า (ไม่ติดขม) เนื้อสัมผัสดีกว่า (ไม่เหนียว) และกลิ่นอ่อนกว่า (แทบจะไม่มีกลิ่นเห็ด) ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่ตรงกับความต้องการของตลาดและการแปรรูปเป็นอย่างยิ่ง และที่สำคัญคือ มีความคงตัวทางพันธุกรรม ไม่กลายพันธุ์ได้ง่าย เนื่องจากเป็นสายพันธุ์ลูกผสมที่ได้จากการคัดเลือกสปอร์เดี่ยว
“สำหรับแผนงานต่อยอด ทางคณะวิจัยจะเดินหน้าส่งเสริมและต่อยอดสายพันธุ์ลูกผสมเห็ดแครงนี้ โดยจะมีการขึ้นทะเบียนพันธุ์เห็ด ถ่ายทอดองค์ความรู้ไปยังเกษตรกรผู้เพาะเห็ด รวมถึงส่งเสริมการแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า และใช้เห็ดแครงเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกที่น่าสนใจ เพื่อสร้างความมั่นคงทางอาหารและเศรษฐกิจของประเทศต่อไป” ดร.อัมพวา ปินเรือน นักวิจัยไบโอเทค กล่าวปิดท้าย
ติดต่อ ศูนย์รวมเห็ดบ้านอรัญญิก โทร. 08-1318-3004
* * * คลิก Like เพื่อมาเป็นแฟนเพจของหน้า "SMEsผู้จัดการ" รับข่าวสารในแวดวงธุรกิจเอสเอ็มอีที่สมบูรณ์แบบที่สุด* * *
