รถขนส่งสินค้าแบบควบคุมอุณหภูมิ หรือ โคลด์เชน (Cold Chain) เดิมถูกนำมาใช้ขนส่งสินค้าในภาคธุรกิจเป็นหลัก แต่ปัจจุบัน ธุรกิจอี-คอมเมิร์ช มีการจำหน่ายสินค้าทางอินเทอร์เน็ตมากขึ้น ทำให้รถโคลด์เชนถูกนำมาใช้ในธุรกิจขนส่งเพื่อตอบโจทย์ลูกค้า โดยเฉพาะร้านค้ารายย่อยและเอสเอ็มอี เช่น อาหารสด อาหารทะเล ผลไม้ อาหารแช่แข็ง รวมทั้งธุรกิจร้านอาหาร
เมื่อบริษัทขนส่งอย่าง "เอสซีจี เอ็กซ์เพรส" เป็นเจ้าแรกที่นำบริการขนส่งสินค้าแบบควบคุมอุณหภูมิลงไปยังลูกค้ารายย่อย ทำให้มีชื่อเสียงเป็นที่บอกต่อ เริ่มมีบางรายเริ่มพัฒนาบริการรถโคลด์เชนเพื่อตอบโจทย์ลูกค้ารายย่อยแล้ว อาทิ "นิ่มเอ็กซ์เพรส" หรือ "อินเตอร์ เอ็กซ์เพรส โลจิสติกส์" แม้กระทั่ง "ไปรษณีย์ไทย" ที่พัฒนารถขนส่งควบคุมอุณหภูมิเป็นของตัวเองเช่นกัน
กรณีศึกษาที่น่าสนใจก็คือ เลอเพชรวิลล่ารีสอร์ท อ.ขนอม จ.นครศรีธรรมราช เมื่อปีที่แล้วการระบาดของโควิด-19 ทำให้นักท่องเที่ยวหายไปทั้งหมด ทำให้เมื่อเดือนมีนาคม 2563 ตัดสินใจเปลี่ยนรีสอร์ตมาเป็นครัวอาหารใต้รสชาติแท้ๆ ปรุงสุกแล้วนำไปบรรจุตอนร้อนๆ เพื่อพาสเจอร์ไรส์ บรรจุแบบสูญญากาศด้วยถุงแบบ Food Grade แล้วนำไปลดอุณหภูมิเพื่อแช่แข็งทันที
การจัดส่งสินค้าใช้รถควบคุมอุณหภูมิจากเอสซีจี เอ็กซ์เพรส ส่งสินค้าแบบแช่แข็งถึงบ้าน และเก็บในช่องแช่แข็งทันที เมื่อต้องการรับประทานก็นำไปอุ่นในไมโครเวฟพร้อมรับประทาน สามารถเก็บไว้ได้นานถึง 6 เดือน และราคาต่อเมนูถูกกว่ารับประทานที่ร้าน ที่ผ่านมาใช้วีดีโอคลิปเป็นไวรัล (Viral) สร้างการรับรู้ พบว่ามียอดขายมากกว่า 50,000 ถุงภายใน 2 เดือน
เมื่อโมเดลจำหน่ายอาหารปรุงสุกแช่แข็งแบบพาสเจอร์ไรซ์ประสบความสำเร็จ ทำให้ร้านอาหารบางแห่งจำหน่ายในลักษณะเช่นนั้นบ้างแล้ว ซึ่งจากพฤติกรรมผู้บริโภคพบว่า แม้ค่าขนส่งจะแพงกว่าขนส่งพัสดุปกติ แต่หากสั่งจำนวนมาก คละเมนู ประมาณ 20-30 ถุงต่อครั้ง แล้วทยอยเลือกรับประทานแต่ละเมนูตามต้องการ ค่าขนส่งเฉลี่ยต่อถุงก็จะถูกลง
ผู้ให้บริการที่มีชื่อเสียงในเวลานี้ก็คือ เอสซีจี เอ็กซ์เพรส มีบริการขนส่งแบบควบคุมอุณหภูมิที่เรียกว่า Cool TA-Q-BIN โดยใช้เทคโนโลยีจากประเทศญี่ปุ่น ช่วยเก็บรักษาความสดและรสชาติให้กับสินค้า มีให้เลือกอยู่ 2 รูปแบบ ได้แก่ บริการส่งสินค้าแช่เย็น (รักษาความเย็นได้ 0-8 องศาเซลเซียส) และบริการส่งสินค้าแช่แข็ง (รักษาความเย็นได้ต่ำกว่า -15 องศาเซลเซียส)
สำหรับขั้นตอนการให้บริการ จะต้องนำส่งที่ Service Point หรือแจ้งรถเข้ารับพัสดุฟรีถึงที่ เพียงแจ้งล่วงหน้า 1 วัน ภายในเวลา 17.00 น. ซึ่งก่อนการส่งสินค้าแช่เย็น จะต้องถูกแช่อยู่ในความเย็นที่ต่ำกว่า 8 องศาเซลเซียส อย่างน้อยไม่ต่ำกว่า 6 ชั่วโมง ส่วนสินค้าแช่แข็ง จะต้องถูกแช่อยู่ในความเย็นที่ต่ำกว่า -15 องศาเซลเซียส อย่างน้อยไม่ต่ำกว่า 12 ชั่วโมง
ส่วนค่าบริการ (ณ เดือนกุมภาพันธ์ 2564) หากส่งภายในกรุงเทพฯ-ปริมณฑล หรือในภาคเดียวกัน ค่าบริการ 120-250 บาท กรุงเทพฯ-ปริมณฑล ไปต่างจังหวัด ค่าบริการ 160-300 บาท และต่างจังหวัดข้ามภาค ค่าบริการ 200-450 บาท ขณะนี้ฟรีค่าบริการสำหรับส่งต่างอำเภอจนกว่าจะมีการเปลี่ยนแปลง พัสดุต้องมีขนาดไม่เกิน 120 เซนติเมตร น้ำหนักไม่เกิน 25 กิโลกรัม
ผลจาก เอสซีจี เอ็กซ์เพรส เจาะตลาดขนส่งผ่านรถโคลด์เชนไปยังลูกค้ารายย่อย ทำให้เริ่มมีผู้ประกอบการธุรกิจขนส่งสินค้าหันมาให้ความสนใจกับการขนส่งเช่นนี้ตามมา เช่น "ไปรษณีย์ไทย" กำลังพัฒนารถขนส่งควบคุมอุณหภูมิ ขนส่งสินค้าประเภทอาหาร ผลผลิตทางการเกษตร และของสด นำร่องที่จังหวัดอุดรธานีและหนองคายเป็นแห่งแรก
ปัจจุบันศูนย์กระจายสินค้าไปรษณีย์ไทย 15 จุด ได้เริ่มใช้รถควบคุมอุณหภูมิแล้ว เช่น แหนมเนืองและหมูยอ จ.อุดรธานี หนองคาย ไก่ย่างเขาสวนกวาง จ.ขอนแก่น รวมถึงผลผลิตทางการเกษตร เช่น พุทรานมสด จ.กาฬสินธุ์ ส้มเขียวหวาน จ.แพร่ ส้มสายน้ำผึ้ง จ.เชียงใหม่ และอาหารทะเล เช่น ปลากระพงขาว กุ้ง เนื้อ จากแพลตฟอร์ม Ohlala Shopping ของ ททบ.5
ส่วน "นิ่ม เอ็กซ์เพรส" มุ่งขยายตลาดรถโคลด์เชน ใช้ความได้เปรียบบริการจัดส่งทั่วประเทศ เหนือคู่แข่งที่มีอยู่ในตลาดแต่ยังให้บริการได้ไม่ครอบคลุมพื้นที่ โดยวางกลยุทธ์คิดค่าบริการแบบเหมาจ่าย กล่าวคือ “คิดราคารวมต่อบิล” เมื่อส่งไปยังจุดหมายเดียวกัน ไม่ว่าจะส่งกี่กล่อง ค่าขนส่งภายในจังหวัดค่าบริการ 100-280 บาท ข้ามจังหวัดค่าบริการ 120-420 บาท
โดยสินค้าจะต้องมีน้ำหนักไม่เกิน 30 กิโลกรัม และความยาวด้านที่ยาวที่สุดต้องไม่เกิน 55 เซนติเมตร นอกจากนี้ ยังมีบริการเข้ารับสินค้าถึงหน้าบ้าน รับถึงที่ ส่งถึงมือ (Door to Door) และจัดส่งสินค้าควบคุมอุณหภูมิถึงปลายทางแบบวันถัดไป (Next Day) เพื่อความมั่นใจในความสดใหม่ และเพิ่มความสะดวกสบายแก่ลูกค้ามากยิ่งขึ้น
ขณะที่ "อินเตอร์ เอ็กซ์เพรส โลจิสติกส์" ที่ขนส่งยาและเวชภัณฑ์ทุกพื้นที่ในต่างจังหวัด ก็มีบริการขนส่งควบคุมอุณหภูมิไปยังปลายทางทั่วประเทศ โดยไม่มีพื้นที่ยกเว้น และกล่องเดียวก็ส่ง มีให้เลือกทั้งบริการแพ็คพร้อมส่ง ด้วยวัสดุอุปกรณ์และสูตรการใส่วัสดุให้ความเย็นมาตรฐานเดียวกับยาและเวชภัณฑ์ บริการขนส่งสินค้ากล่องโฟม และขนส่งสินค้าแบบกล่องกระดาษ
อาจเรียกได้ว่า การขนส่งสินค้าโดยรถโคลด์เชน เป็นอีกตัวเลือกหนึ่งของผู้ประกอบการ ทั้งธุรกิจเอสเอ็มอี เกษตรกร รวมทั้งผู้ประกอบการร้านอาหารและร้านค้าออนไลน์ที่จำหน่ายอาหารสด อาหารแช่แข็ง และอาหารที่ผ่านการพาสเจอไรซ์ไปยังผู้บริโภคโดยตรง และเป็นที่น่าจับตามองว่า ภาคธุรกิจโลจิสติกส์กำลังจะลงมาแข่งขันด้านโคลด์เชนช่วงชิงลูกค้ารายย่อยมากขึ้น
(เกาะกระแสธุรกิจ เศรษฐกิจสดใหม่ เรื่องราวการตลาดที่ใกล้ชิดผู้บริโภค กับ Ibusiness Review ที่นี่ที่เดียว! ทางเฟซบุ๊ก Ibusiness และเว็บไซต์ ibusiness.co)
