แอ๊นท์กรุ้ป (Ant Group) ยักษ์ใหญ่ด้านฟินเทคสัญชาติจีน กำหนดราคาหุ้นและวันที่เปิดขาย IPO ครั้งยิ่งใหญ่เป็นประวัติการณ์วันที่ 5 พฤศจิกายนนี้ แต่ปัญหาคือ IPO นี้ถูกยกเลิกในนาทีสุดท้าย สร้างความตกตะลึงให้นักลงทุนทั่วโลก
แม้เหตุผลที่ถูกเปิดเผยคือ IPO ของ Ant Group อาจมีคุณสมบัติไม่ครบถ้วนสำหรับการซื้อขายที่ตลาดหุ้นเซี่ยงไฮ้และฮ่องกงตามกฎระเบียบที่เพิ่งปรับใหม่ แต่สื่อต่างประเทศโยงเหตุการณ์นี้เข้ากับการที่แจ็ค หม่า (Jack Ma) ใจกล้าแสดงความเห็นเกี่ยวกับระบบธนาคารจีน โดยสื่อเชื่อว่า "คำพูดห้วนๆ" ของแจ็ค หม่าทำให้มหาเศรษฐีจีนรายนี้สูญเงิน 35,000 ล้านเหรียญในพริบตา
ต้นเหตุของเรื่องเกิดขึ้นช่วงกลางเดือนตุลาคมที่ผ่านมา ผู้ก่อตั้ง Alibaba Group Holding Ltd. อย่างแจ็ค หม่า เอ่ยปากแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับระบบธนาคารของจีนอย่างเผ็ดร้อนผ่านเวทีฟอรัมการเงินที่โด่งดังในเซี่ยงไฮ้ งานนี้หม่าไม่เพียงเรียก Basel Accords หรือเกณฑ์ในการกำกับกับดูแลธนาคารระดับโลกว่าเป็น “ชมรมคนชรา” (an “old people’s club,”) โดยกล่าวว่า “ความเสี่ยงเชิงระบบ” ไม่ใช่ปัญหาในประเทศจีน แต่ความเสี่ยงที่ใหญ่ที่สุดของจีนคือการขาดระบบนิเวศทางการเงิน
หม่าซัดไม่ยั้งโดยบอกว่าธนาคารจีนเปรียบเสมือน “โรงรับจำนำ” ซึ่งต้องใช้หลักประกันมูลค่าสูง ผลคือบางบริษัทต้องตัดสินใจลงทุนให้ยิ่งใหญ่และห้ามล้มเหลว หม่ายังยกตัวอย่างคำที่คนจีนพูดกันว่า "ถ้ากู้เงินจากธนาคาร 100,000 หยวน คุณจะรู้สึกกลัว หากกู้เงิน 1 ล้านหยวนทั้งคุณและธนาคารก็กังวลเล็กน้อย แต่ถ้าคุณกู้ 1 พันล้านหยวนคุณจะไม่กลัวเลย และธนาคารก็จะไม่กลัวเหมือนกัน”
ไม่รู้ว่าเป็นผลจากการวิจารณ์นี้หรือเปล่า แต่เมื่อวันจันทร์ที่ 2 พฤศจิกายน หน่วยงานกำกับดูแลทางการเงินชั้นนำของปักกิ่งได้เรียกตัวหม่า และแจ้งข่าวร้าย โดยหน่วยงานจีนได้ออกร่างกฎระเบียบเกี่ยวกับการให้กู้ยืมรายย่อยทางออนไลน์ใหม่ โดยกำหนดข้อกำหนดด้านเงินทุนที่เข้มงวดขึ้น ส่งผลถึงกฎการดำเนินงานสำหรับธุรกิจสินเชื่อผู้บริโภคบางส่วนของ Ant Group Co. ด้วย
ความตกใจครั้งใหญ่เกิดขึ้นในคืนวันอังคารที่ 3 พฤศจิกายน ตลาดหลักทรัพย์เซี่ยงไฮ้ระงับรายชื่อ IPO ของ Ant โดยอ้างถึงการประชุมในวันจันทร์และการเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบที่จะตามมา จากนั้นก็ระงับการเสนอขายหุ้น IPO ของ Ant ในฮ่องกงเช่นกัน ปิดฉากกำหนดเริ่มซื้อขาย IPO ในวันพฤหัสบดีที่ 5 พฤศจิกายน ฉุดกระชากหุ้นของอาลีบาบา (Alibaba) ในนิวยอร์กจนตกต่ำทีเดียว
คำพูดของแจ็ค หม่า อาจฟังไม่สบายหู แต่สื่อมองว่าคำพูดนี้ไม่ได้เกินจริง เพราะธนาคารจีนมักไม่ปล่อยสินเชื่อให้แก่ผู้กู้รายย่อย ซึ่งหน่วยงานจีนเรียกรวมว่าเป็น "การจัดหาเงินทุนแบบรวม" เพื่อให้หนังสือเงินกู้ของธนาคารดูยิ่งใหญ่ขึ้น แต่ในความเป็นจริง พบว่าเป็นเรื่องยากมากสำหรับธุรกิจขนาดเล็กที่จะได้รับเครดิตจากธนาคารในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา ทำให้ SME จีนไม่ค่อยมีโอกาสลงทุนแบบสมตัว
อย่างไรก็ตาม คำพูดห้วนๆ ของแจ็ค หม่าถูกมองเป็นส่วนหนึ่งเท่านั้นที่ทำให้ IPO ถูกปิดกั้นกลางอากาศ เพราะมีความเป็นไปได้ที่ Ant กำลังตกเป็นเป้าหมายของระบบการเงินดั้งเดิม ที่ผ่านมา Ant ทำกำไรสูงมาก และกำลังระดมทุนอย่างน้อย 34,500 ล้านเหรียญสหรัฐในการเสนอขายหุ้น IPO ซึ่งจะทำให้บริษัทมีเงินสำรองสำหรับปล่อยกู้มากขึ้น ขณะที่ธนาคารในประเทศยังคงต้องดิ้นรนและบางครั้งก็ถูกปรับโครงสร้างใหม่เพราะการขาดสภาพคล่อง
Ant ชูจุดยืนการนำเสนอเงินกู้มูลค่าน้อย จนได้ใจฐานลูกค้าส่วนใหญ่ ส่งให้ธุรกิจสินเชื่อเพื่อผู้บริโภคของ Ant เติบโตอย่างรวดเร็ว และมีการสำรองเงินสดไว้ในกรณีที่เงินกู้บางส่วนหมดไป สำหรับกรณีเงินกู้จำนวนมากขึ้น Ant จะเป็นผู้จับคู่ผู้กู้กับธนาคาร จุดนี้บริการของ Ant อาจเปลี่ยนไปตามกฎระเบียบใหม่ ตัวอย่างเช่น Ant อาจไม่ได้ทำหน้าที่เป็นผู้จับคู่อีกต่อไป
เบื้องต้น ในแถลงการณ์ของตลาดหลักทรัพย์เซี่ยงไฮ้อ้างถึงการเปลี่ยนแปลงของกฎข้อบังคับใหม่ว่า เป็นเหตุผลหนึ่งที่ Ant ไม่มีคุณสมบัติในการเข้าจดทะเบียนอีกต่อไป แต่ในความเป็นจริง พบว่า กฎนี้ยังไม่มีผลบังคับใช้ ตั้งแต่ปี 2017 ที่หน่วยงานจีนตั้งป้อมถกเถียงกันว่าจะอนุญาตให้ผู้ให้กู้รายย่อยออนไลน์ใช้รูปแบบการอำนวยความสะดวกด้านเงินกู้แบบง่าย หรือกำหนดให้ผู้ประกอบการยกเลิกข้อกำหนดเงินกู้ ซึ่งร่างกฎใหม่นี้ยังไม่ได้ข้อสรุปที่ประกาศใช้จริง
ในการกล่าวสุนทรพจน์ แจ็ค หม่ายอมรับว่าเขาได้รับความเห็นขัดแย้งว่าควรเข้าร่วมฟอรัมและพูดคุยบนเวทีต่อสาธารณชนหรือไม่ ตอนนี้ แจ็ค หม่าอาจเสียใจ แต่สิ่งที่เกิดขึ้นก็ทำให้โลกได้รู้ว่าหม่าเห็นปัญหาที่แท้จริงในสังคมจีนและพยายามเป็นส่วนหนึ่งของการแก้ไขอย่างตรงจุด
ฝั่งนักสังเกตการณ์ก็ต้องรอให้มีข้อมูลชัดกว่านี้เพื่อพิสูจน์ว่า Ant Group ถูกบล็อก IPO นาทีสุดท้ายเพราะคำพูด "แจ็ค หม่า" จริงหรือเปล่า?
