ไวรัสโควิด-19ที่กำลังเขย่าขวัญทั่วโลกอาจเป็นตัวแปรสำคัญที่ช่วยสร้างปรากฏารณ์ความสำเร็จแบบที่วิกฤตโรคซาร์สเมื่อเกือบ 20 ปีที่แล้วผลักดันให้อาลีบาบาและเจดีดอทคอมแจ้งเกิดจนกลายเป็นบริษัทอี-คอมเมิร์ซแถวหน้าของโลกจนถึงวันนี้
ปี 2002-2003 โรคระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (ซาร์ส) อุบัติขึ้นและทำให้มีผู้ติดเชื้อหลายพันคนและเสียชีวิตนับร้อยในจีน นอกจากนั้นยังเกือบทำให้อาลีบาบา กรุ๊ป โฮลดิ้งส์ สตาร์ทอัพที่เพิ่งก่อตั้งได้ 4 ปีในตอนนั้นจบเห่ โชคดีที่แจ็ค หม่า ตัดสินใจเดินหน้าเปิดตัวเถาเป่า และกระจายงานให้พนักงานทำจากบ้านเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
ผลปรากฏว่า เถาเป่าช่วยให้อาลีบาบาเอาชนะอีชเน็ตที่มีอีเบย์หนุนหลัง และกลายเป็นหนึ่งในแพล็ตฟอร์มอี-คอมเมิร์ซใหญ่สุดของโลก โดยมีมูลค่าเกือบ 573,000 ล้านดอลลาร์ในปัจจุบัน ขณะที่แพล็ตฟอร์มอี-คอมเมิร์ซในเครืออาลีบาบาทั้งหมดประมวลผลการทำธุรกิจสูงสุดเป็นประวัติการณ์ถึง 38,400 ล้านดอลลาร์ระหว่างโปรโมชั่นวันคนโสด 11 พฤศจิกายนปีที่แล้ว
เจดีดอทคอม หรือเจดี มัลติมีเดียในอดีต เป็นอี-คอมเมิร์ซยักษ์ใหญ่อีกรายที่แจ้งเกิดในช่วงวิกฤตซาร์ส ตอนนั้นบริษัทเปิดร้านขายดิสก์ไดรฟ์ในปักกิ่ง กระทั่งไวรัสร้ายทำให้ลูกค้าหดหาย ริชาร์ด หลิว เฉียงตง ผู้ก่อตั้งบริษัท จึงพลิกแพลงสู่ธุรกิจออนไลน์ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายเลย จนกระทั่งผู้ดูแลระบบของซีดีฟอรัมออนไลน์ให้การรับรอง เจดีดอทคอมจึงสามารถปิดหน้าร้านมาทุ่มให้กับไซต์อี-คอมเมิร์ซเต็มตัว และกลายเป็นแพล็ตฟอร์มอันดับ 2 ของจีน รองจากเถาเป่า
ความยิ่งใหญ่ของอาลีบาบาและเจดีดอทคอมมาจากการจับกลุ่มเป้าหมายลูกค้าในประเทศ โดยอาลีบาบาปั้นเถาเป่าให้เป็นตลาดออนไลน์ท้องถิ่นที่มีสินค้ามากมายหลายหลายให้เลือกช้อป ขณะที่เจดีดอทคอมโดดเด่นจากบริการจัดส่งรวดเร็วทันใจด้วยโครงสร้างพื้นฐานด้านลอจิสติกส์ของตัวเอง
หนังสือพิมพ์เซาธ์ ไชน่า มอร์นิ่ง โพสต์ของฮ่องกงในเครืออาลีบาบา ชี้ว่า เป็นไปได้ที่ประวัติศาสตร์จะซ้ำรอยอีกครั้งในช่วงที่ไวรัสโคโรนาระบาดรุนแรงขณะนี้ ซึ่งทำให้พนักงานมากมายต้องทำงานระยะไกล คนจีนเป็นล้านกักกันตัวเองอยู่ในบ้านจากมาตรการปิดเมือง และบริษัทเทคโนโลยีบางแห่งมีผู้ใช้เพิ่มขึ้นมโหฬาร
ซัน เม่งสี นักวิเคราะห์อาวุโสของบริษัทที่ปรึกษา แอนาไลซิส ชี้ว่า การระบาดของไวรัสโคโรนาอาจกระตุ้นให้สังคมจีนเข้าสู่ระบบดิจิตอลลึกขึ้น และโอกาสทองกลับมาเป็นของธุรกิจออนไลน์อีกครั้ง
ต่อไปนี้คือธุรกิจที่อาจพบโอกาสใหม่ในช่วงวิกฤตโควิด-19
การศึกษา
โรงเรียนในจีนปิดยาวนับจากช่วงวันหยุดตรุษจีน และเปิดเทอมใหม่เมื่อเดือนที่แล้วด้วยคลาสออนไลน์แทน
นักเรียนกว่า 50 ล้านคนใน 30 มณฑลเข้าเรียนบนติงทอล์ก แอปรับส่งข้อความของอาลีบาบา เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ที่เป็นวันเปิดภาคการศึกษา
ทีเอเอล เอดูเคชัน เผยว่า คอร์สออนไลน์ของบริษัทมียอดวิวกว่า 500 ล้านวิวในช่วง 2 สัปดาห์แรกนับจากเปิดเทอม ขณะที่เจดีดอทคอมบอกว่า ยอดขายแท็บเล็ตสำหรับนักเรียนพุ่งขึ้นเกือบ 2 เท่าระหว่างวันที่ 2-11 กุมภาพันธ์ หรือหนึ่งสัปดาห์ก่อนเปิดเทอม
ไอรีเสิร์ช คอนซัลติ้ง กรุ๊ประบุว่า ตลาดการศึกษาออนไลน์ของจีนขยายตัวถึง 25.7% เป็น 35,900 ล้านดอลลาร์ในปี 2018 และอาจต้องปรับเพิ่มตัวเลขคาดการณ์อัตราเติบโตต่อปีที่เคยคาดไว้ระหว่าง 16-24% ในช่วง 3-5 ปีนับจากนั้น
อย่างไรก็ตาม ซันตั้งข้อสังเกตว่า ภายหลังสถานการณ์กลับสู่ปกติ บริษัทเหล่านี้จะยังดึงดูดผู้ใช้ไว้ได้หรือไม่ ขึ้นอยู่กับคุณภาพและผลิตภัณฑ์ที่เสนอ
เดลิเวอรีของชำ
บริการจัดส่งสินค้าจากซูเปอร์มาร์เก็ตเป็นอีกธุรกิจที่โตกระฉูดในช่วงไวรัสระบาด เนื่องจากผู้บริโภคหลีกเลี่ยงการออกไปซื้อของและเลือกทำกับข้าวกินเองที่บ้านเพื่อลดความเสี่ยงการติดเชื้อและอาหารปนเปื้อน
เหม่ยฉวน เตี่ยนผิงเผยว่า ยอดขายอาหารสด เช่น ผัก เนื้อสัตว์ และอาหารทะเล เพิ่มขึ้นถึง 3 เท่าระหว่างวันที่ 19 ม.ค. – 19 ก.พ. ขณะที่ยอดสั่งซื้อของชำของ Ele.me บริการฟู้ดเดลิเวอรีของอาลีบาบา เพิ่มขึ้นสองเท่าระหว่างวันที่ 21 ม.ค. – 8 ก.พ. ส่วนยอดขายของเจดี เต้าเจีย บริการจัดส่งของชำของเจดีดอทคอม พุ่งขึ้นเกือบ 4 เท่าระหว่างช่วงต้นเทศกาลตรุษจีน
ซ่ง เจิ้นซา รองประธานฝ่ายวิจัยอุตสาหกรรมเกิดใหม่ของไอดีซีบอกว่า คนค่อยๆ เปลี่ยนจากการช้อปออฟไลน์มาเป็นออนไลน์ และพฤติกรรมนี้จะไม่หายไปหลังสิ้นสุดการระบาด ซึ่งส่งผลดีมากต่ออุตสาหกรรมอี-คอมเมิร์ซโดยรวม
เควสต์โมบายรายงานว่า จำนวนผู้ใช้บริการจัดส่งของชำออนไลน์ช่วงต้นเดือนมกราคมก่อนไวรัสระบาดอยู่ที่ 7.8 ล้านคน และเพิ่มเป็น 10 ล้านคนในช่วงวันหยุดตรุษจีน ก่อนทะยานเป็น 12 ล้านคนต้นเดือนกุมภาพันธ์
การทำงานระยะไกล
ความต้องการบริการออฟฟิศออนไลน์พุ่งขึ้นเช่นเดียวกัน เทนเซ็นต์ มีทติ้ง บริการวิดีโอคอนเฟอเรนซ์ที่ยักษ์ใหญ่เทนเซ็นต์เปิดตัวเมื่อเดือนธันวาคม ตอบรับดีมานด์ที่ท่วมท้นด้วยการเพิ่มคลาวด์โฮสต์ 100,000 ระบบเพื่อขยายศักยภาพนับจากวันที่ 19 ม.ค. – 6 ก.พ.
ขณะเดียวกัน บริษัทวิจัย แอป แอนนี่เผยว่า ติงทอล์กถูกดาวน์โหลดจากไอโฟนและสมาร์ทโฟนแอนดรอยด์ในจีนเพิ่มขึ้นสูงสุดเป็นประวัติการณ์ 356% ระหว่างวันที่ 2-29 ก.พ. ส่วนวีแชต เวิร์ก และลาร์กจากไบต์แดนซ์มียอดดาวน์โหลดเพิ่มขึ้น 171% และ 650% ตามลำดับในช่วงเวลาเดียวกัน
บริษัทกว่า 6 ล้านแห่งใช้ติงทอล์กสำหรับการทำงานจากระยะไกล หลังจากบริษัทนี้เปิดตัว “รีโมทออฟฟิศ” ให้ใช้ฟรี เช่น ฟังก์ชันวิดีโอคอนเฟอเรนซ์, ไลฟ์สตรีมรองรับผู้เข้าร่วมกว่า 300 คน รวมถึงการแก้ไขและอนุมัติเอกสารออนไลน์
วีลิงก์ แพล็ตฟอร์มการประสานงานภายในของหัวเว่ยที่เปิดให้หน่วยงานราชการและลูกค้าเอกชนใช้ตั้งแต่เดือนธันวาคม ปัจจุบันมีผู้สมัครใช้จำนวนมาก ซึ่งรวมถึงโรงพยาบาล 6,000 แห่งนับจากวันที่ 25 ม.ค. และตอนนี้มีผู้ใช้วันละเกิน 1 ล้านราย
ซูเปอร์แอปใหม่
ความต้องการใช้บริการต่างๆ ผ่านระบบออนไลน์ที่เพิ่มขึ้น ทำให้บริษัทเทคโนโลยีที่มีฐานลูกค้าอยู่แล้วพยายามสำรวจหาบริการใหม่ๆ และเป็นแรงกระตุ้นสู่การพัฒนาซูเปอร์แอปแบบของวีแชตที่ช่วยให้ผู้ใช้แชต เล่นเกมออนไลน์ ช้อป จ่ายเงิน และกระทั่งลงทุนบนแพล็ตฟอร์มเดียว
เมื่อเร็วๆ นี้ จินหริ โถเถี่ยวที่ดำเนินงานโดยติ๊กต็อก ร่วมกับคู่ค้าอื่นๆ เปิดตัวช่องทางเข้าถึงบริการท้องถิ่น เช่น การจัดส่งของชำ อาหาร และยา ด้านเหม่ยฉวน แอปฟู้ดเดลิเวอรี ประกาศเมื่อวันศุกร์ที่แล้ว (6) ว่า จะเริ่มให้บริการหนังสือจากร้านหนังสือ 72 แห่งในปักกิ่งอย่างเร็วสุดภายในสัปดาห์นี้
อย่างไรก็ตาม จี เจีย นักวิเคราะห์อิสระ ตั้งข้อสังเกตว่า แอปเหล่านี้ไม่มีการเชื่อมต่อทางสังคมที่ทำให้วีแชตประสบความสำเร็จ ตัวอย่างเช่น เหม่ยฉวนอาจขยายบริการในท้องถิ่นได้จริง แต่ยังมีคอนเทนต์ไม่ครอบคลุม ดังนั้น โอกาสที่จะก้าวขึ้นเป็นซูเปอร์แอปจึงค่อนข้างยาก