ผู้จัดการออนไลน์- แฉเล่มหนังสือเดินทาง "อี-พาสปอร์ต"รุ่นใหม่ ลดสเปก'ความปลอดภัยคุณสมบัติปลอมแปลง" กังขาแค่อยากจะลดราคาหาผู้ชนะประมูล ไม่สนใจมาตรฐาน จับตาปัญหาคนไทยไปนอกเสี่ยงถูกปฎิเสธเข้าเมือง
กรณีเมื่อวันที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 กระทรวงการต่างประเทศ ประกาศผลผู้ชนะการเสนอราคาโครงจ้างจัดจ้างผลิตและให้บริการจัดทำหนังสือเดินทางอิเล็กทรอนิกส์ (e-Passport) โดยมีมูลค่าโครงการกว่า 7,400 ล้านบาท ซึ่งถือเป็นโครงการที่มีมูลค่าสูงมากของภาครัฐ นั้น
รายงานข่าวระบุว่า ที่กระทรวงการต่างประเทศได้ประกาศผลการจัดซื้อจัดจ้างการทำอีพาสปอร์ตครั้งนี้ มีประเด็นที่น่าสงสัย เรื่องการเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติป้องกันการปลอมแปลงของหนังสือเดินทางที่ปรากฏอยู่ใน TOR เมื่อเทียบกับการจัดซื้อจัดจ้างครั้งก่อน (พ.ศ. 2554) กับครั้งนี้ (พ.ศ.2561) โดยได้มีการปรับลดคุณสมบัติเรื่อง Image Perforation using laser ซึ่งเป็นคุณสมบัติด้านการป้องกันการปลอมแปลงหนังสือเดินทางที่ได้รับการยอมรับจากนานาประเทศเนื่องจากเป็นคุณสมบัติที่ตรวจสอบการปลอมแปลงได้ง่าย และเป็นคุณสมบัติที่ใช้กันอย่างแพร่หลายมาเป็นเวลานานแต่ก็ยังไม่ปรากฏการปลอมแปลงแม้แต่น้อย
ที่น่าสงสัยคือเมื่อเป็นเทคโนโลยีที่ได้รับการยอมรับอย่างแพร่หลายแล้ว แต่ทำไมกระทรวงถึงไม่เห็นความสำคัญและเลือกที่จะตัดคุณสมบัตินี้ทิ้ง
นอกจากนี้ยังน่ากังวลว่าเมื่อหนังสือเดินทางของประเทศไทยถูกปรับลดคุณสมบัติด้านความปลอดภัยลง ทำให้ความน่าเชื่อถือของหนังสือเดินทางลดลง ผู้ถือหนังสือเดินทางไทยจะถูกตั้งคำถามจากตำรวจตรวจคนเข้าเมืองมากขึ้นจนถึงขั้นถูกปฏิเสธไม่ให้เข้าประเทศหรือไม่ ?
สำหรับหนังสือเดินทางมีความสำคัญต่อผู้ถือหนังสือเดินทาง ยิ่งการเดินทางไปยังประเทศต่างๆ เป็นไปได้โดยสะดวกรวดเร็ว ค่าใช้จ่ายของการเดินทางไปยังต่างประเทศลดลง ตั๋วเครื่องบินจัดโปรโมชั่นมากมายจูงใจให้คนเดินทางไปเที่ยวต่างประเทศมากขึ้น
ปัจจุบันคนเดินทางข้ามประเทศมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นหลายเท่าตัวและยังมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อยๆ สิ่งหนึ่งที่ผู้ถือหนังสือเดินทางต้องตระหนักคือ หนังสือเดินทางนอกจากจะเป็นเครื่องมือแสดงตัวตนของผู้ถือหนังสือเดินทางในการเดินทางไปต่างประเทศแล้ว หนังสือเดินทางยังเปรียบได้กับบัตรประชาชนของเราในการแสดงตัวตนในต่างประเทศอีกด้วย ซึ่งพาสปอร์ตของแต่ละประเทศจะมีคุณสมบัติที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับว่าหน่วยงานที่มีหน้าที่รับทำพาสปอร์ตนั้นต้องการให้พาสปอร์ตมีคุณสมบัติอะไรที่ซ่อนอยู่ภายในนั้น
อย่างไรก็ตาม สิ่งที่นานาประเทศต้องการเหมือนกันคือพาสปอร์ตจะต้องมีคุณสมบัติที่ปลอมแปลงยากเพื่อป้องกันการปลอมแปลง เพราะหากพาสปอร์ตของประเทศใดปลอมแปลงได้ง่ายแล้ว อาจถูกเพ่งเล็งจากตรวจคนเข้าเมือง (หรือที่เรารู้จักกันในนาม ตม.) ที่มีหน้าที่ตรวจสอบคนเข้าประเทศมากขึ้น
ก่อนหน้านี้กระทรวงการต่างประเทศ ออกประกาศยกเลิกการประกวดราคาจ้างเอกชนผลิตและให้บริการจัดทำหนังสือเดินทางอิเล็กทรอนิกส์ ระยะที่ 3 จำนวน 15 ล้านเล่ม หรือ ภายในระยะเวลา 7 ปีแล้วแต่กรณีใดจะถึงก่อน ราคากลาง 12,438,750,000 บาท หรือเล่มละ 829.25 บาท ด้วยวิธีประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส์ (e-bidding) โดยให้เหตุผลว่า มีผู้ยื่นข้อเสนอถูกต้องตรงตามเงื่อนไขที่กำหนดในเอกสารการประกวดราคาอิเล็กทรอนิกส์เพียงรายเดียว
ต่อมาได้ออกประกาศประกวดราคาครั้งที่สอง เมื่อวันที่ 19 ธ.ค. 2561 กำหนดยื่นข้อเสนอและเสนอราคาในวันที่ 28 มี.ค.2562 โดยให้ผู้ยื่นข้อเสนอเข้าสู่ระบบประกวดราอิเล็กทรอนิกส์ ยื่นข้อเสนอและให้เสนอราคาภายในเวลาที่กำหนด สามารถเสนอราคาได้เพียงครั้งเดียวเท่านั้น และประกาศผู้ชนะการเสนอราคาในวันที่ 8 พ.ค.2562 ดังกล่าว